Krótki poradnik samodzielnej renowacji
Dowiedz się, jak dobierać długość wkrętów ciesielskich, aby konstrukcja drewniana była wytrzymała i trwała. Poznaj praktyczne wskazówki dotyczące grubości elementów, rodzaju gwintu i głębokości montażu, które usprawnią Twoją pracę i zwiększą bezpieczeństwo połączeń.
Drewno jest produkowane w różnych wariantach dopasowanych do konkretnych wymagań technicznych (np. wytrzymałości na obciążenia pionowe i poziome). Do łączenia poszczególnych elementów z drewna wykorzystuje się wkręty ciesielskie. Elementy łączeniowe są projektowane i produkowane z myślą o łączeniu drewna litego, materiałów drewnopochodnych (sklejka, płyta OSB i płyta wiórowa) i drewna klejonego (w tym BSH i KVH).
Geometria wkrętów, specjalne gwinty i twarda stal używana do ich produkcji to czynniki, które pozwalają na wykonanie połączeń o dużej nośności. Dobierając długość wkręta, należy wziąć pod uwagę m.in. grubości łączonych materiałów i rodzaj połączenia. Dodatkowo jego część gwintowana musi w całości znajdować się w materiale nośnym. Gwint musi pracować, by przyjmować obciążenie konstrukcyjne. Wkręt nie może kończyć się w dociskanym elemencie, ponieważ nie zapewni odpowiedniego zakotwienia i może ulec wyrwaniu pod wpływem działania sił rozciągających.
Dla wkrętów z częściowym gwintem długość gwintowanej strefy powinna być co najmniej równa grubości elementu dociskanego (a najlepiej, gdy przekracza ją o kilka milimetrów). Jeżeli mocujemy deskę o grubości 30 mm do belki nośnej, część gwintowana wkręta powinna wynosić co najmniej 35 mm.
W przypadku zastosowań konstrukcyjnych (np. montaż więźby dachowej lub belek stropowych) należy uwzględnić długości strefy bezgwintowej. Jej zadaniem jest dociągnięcie elementu mocowanego bez rozdzierania włókien drewna. Ponadto długość wkręta powinna zostać dopasowana z uwzględnieniem nie tylko wymiarów elementów drewnianych, lecz także ich właściwości mechanicznych.
Drewno miękkie (sosna, świerk i jodła) ma niską gęstość i wytrzymałość na wyrwanie. W takich przypadkach wskazane jest zastosowanie dłuższych wkrętów, które głębiej zakotwią się w materiale i zapewnią większą powierzchnię kontaktu gwintu z drewnem. Jeśli montujemy elementy w drewnie sosnowym o grubości 40 mm, warto zastosować wkręty o długości co najmniej 70–80 mm, w zależności od średnicy.
Z kolei twarde gatunki drewna (buk, dąb i modrzew) zapewniają większy opór przy wkręcaniu. Ponadto gwarantują wyższą wytrzymałość na siły ścinające i wyrywające. W przypadku tych materiałów długość wkręta może być krótsza niż w drewnie miękkim przy zachowaniu tej samej siły mocowania. Jednak należy pamiętać o zastosowaniu wkrętów o większej średnicy (np. 6 mm lub więcej) oraz o właściwym przygotowaniu otworów pilotujących (zwłaszcza przy dużych długościach). W twardych gatunkach drewna nieprzygotowane wstępnie otwory mogą prowadzić do pękania materiału.
Długość wkrętów musi być również dobrana z uwzględnieniem innych materiałów występujących w połączeniu. W przypadku stosowania elementów stalowych, izolacyjnych lub płyt OSB należy doliczyć ich grubości do całkowitej długości wkręta. Trzeba jednak pamiętać o nieprzekraczaniu grubości materiału nośnego. Dobrą praktyką jest dobranie długości wkręta w taki sposób, aby końcówka nie przebijała się na drugą stronę np. belki. Jeśli mocujemy płytę OSB o grubości 18 mm do legara o grubości 60 mm, należy wybrać wkręt o długości około 50–55 mm.
W przypadku płyt GK do podkonstrukcji z drewna 40 mm w zupełności wystarczą wkręty 35–40 mm o małej średnicy i drobnym gwincie. Do montażu elementów metalowych, np. kątowników lub łączników perforowanych o grubości 2 mm do drewna 60 mm, długość wkręta powinna wynosić około 45–50 mm, by zapewnić odpowiednią głębokość kotwienia. Przy izolacji z wełny mineralnej o grubości 100 mm montowanej do deski 30 mm i mocowanej przez płytę OSB 15 mm, zalecany wkręt powinien mieć długość minimum 140 mm.
Dobór odpowiednich wkrętów do montażu łat i kontrłat dachowych to najważniejszy krok decydujący o trwałości oraz nośności całej konstrukcji dachowej. Oprócz długości wkręta należy zwrócić uwagę na jego geometrię i rodzaj zabezpieczenia antykorozyjnego. Łaty i kontrłaty są mocowane do krokwi i mają za zadanie przenosić ciężar pokrycia dachowego.
W przypadku kontrłat o grubości 25 mm i łat dachowych o grubości 40 mm, które są łączone do krokwi o grubości 60 mm lub większej, zalecanym rozwiązaniem są wkręty ciesielskie o długości 100–120 mm i średnicy minimum 6 mm. W sytuacji łączenia przez folię dachową, taśmy dystansowe lub elementy termoizolacyjne należy uwzględnić ich łączną grubość i dobrać wkręty o długości od 140 do 160 mm.
Wkręty do łat muszą mieć częściowy gwint, który umożliwia skuteczne dociągnięcie łat do kontrłat bez efektu rozpychania elementów. Najlepszym wyborem są wkręty z gniazdem typu TORX. Takie rozwiązanie zapewnia efektywne przenoszenie momentu obrotowego i stabilną pracę bez ryzyka wyślizgnięcia się końcówki wkrętarki. W łączeniach narażonych na wahania wilgotności, promieniowanie UV i zmienne temperatury dobrym wyborem są wkręty z powłoką lamelarną lub woskowaną, która poprawia odporność na korozję oraz zmniejsza moment obrotowy potrzebny do ich wkręcenia.
Sprawdź wkręty ciesielskie dostępne w naszym sklepie Koszyk Stolarza.
W praktyce najczęstszym wyborem są wkręty 6 x 100 mm do mocowania kontrłat do krokwi i wkręty 6 x 120 mm do mocowania łat przez kontrłaty. W przypadku dachów o niestandardowej geometrii lub zwiększonych obciążeniach (np. dachy z ciężką dachówką ceramiczną) lepiej wybrać wkręty o średnicy 8 mm i długości do 160 mm. Ich większa powierzchnia robocza zwiększa bezpieczeństwo i trwałość mocowania.
Dobrze dobrana długość wkrętów ciesielskich zależy również od kąta montażu. W sytuacjach, gdy wkręty są wprowadzane pod kątem 45 lub 60 stopni, realna głębokość ich osadzenia w materiale jest zredukowana. Wówczas należy zastosować dłuższy wkręt, aby uzyskać ten sam efekt nośności. Wtedy warto uwzględnić długość projektowaną w osi wkręta, a nie tylko grubość elementów w pionie.
Przed montażem łat i kontrłat należy sprawdzić wilgotność drewna. Optymalny poziom zawiera się w przedziale 12–18%. Zbyt wilgotne elementy mogą później pęcznieć i poluzować mocowania. Ponadto ważne jest wyrównanie i wypoziomowanie łaty przy pomocy łatki kontrolnej i poziomicy – nierówności utrudniają prawidłowe przymocowanie pokrycia dachowego. Gdy szerokość kontrłaty jest niewielka (np. 25 mm), warto stosować wkręty o cieńszym trzonie, aby zapobiec pęknięciom krawędzi. W przypadku łat dachowych o grubości ok. 40 mm lepszym wyborem są wkręty o średnicy od 5 do 6 mm.
Podłoże pod wkręt powinno być stabilne. W razie potrzeby cienką łatę można wzmocnić podkładką z twardego drewna lub ze stali. We wszystkich połączeniach dachowych zaleca się minimalne zagłębienie wkręta w kontrłatę, by zapobiec kapilarnemu podciąganiu wody pod membranę. Z kolei podczas montażu przez folie paroprzepuszczalne warto użyć wkrętów z podkładką EPDM lub gumowym uszczelniaczem, co zapewni szczelność połączenia.
Końcówka wkrętu nie powinna przebijać na spodnią stronę kontrłaty – w ten sposób unika się osłabienia elementu i utraty nośności. Należy także regularnie kontrolować moment dokręcenia, ponieważ zbyt mocne dociśnięcie może uszkodzić strukturę drewna, a zbyt słabe spowoduje luzowanie się łat pod wpływem wiatru. Po zamocowaniu wszystkich łat i kontrłat należy jeszcze raz sprawdzić spadki i odległości między elementami, aby pokrycie dachowe było równomiernie obciążone i odporne na przemieszczanie się pod wpływem warunków atmosferycznych.
