Krótki poradnik samodzielnej renowacji
Czym malować drewno, by przetrwało lata? Poznaj różnice między farbami wodnymi i rozpuszczalnikowymi – dowiedz się o ich składzie chemicznym, właściwościach oraz sposobie działania. Sprawdź, jak odpowiednio przygotować powierzchnię i wybrać produkt, który zabezpieczy drewno przed wilgocią, promieniowaniem UV i uszkodzeniami mechanicznymi.
Pod względem składu chemicznego farby do drewna dzielą się na wodne i rozpuszczalnikowe. Wodne farby akrylowe jako nośnik mają wodę, a ich głównym składnikiem wiążącym są dyspersje żywic akrylowych. To spoiwo po odparowaniu wody tworzy trwałą, elastyczną i transparentną powłokę odporną na działanie czynników atmosferycznych.
Żywice akrylowe wykazują wyjątkową stabilność chemiczną i odporność na promieniowanie UV. W praktyce oznacza to zapobieganie degradacji mechanicznej i utracie koloru. Farby wodne są również odporne na alkalia, co pozwala na ich stosowanie w środowiskach o podwyższonej wilgotności i w pobliżu betonu. Nie zawierają szkodliwych rozpuszczalników organicznych, dzięki czemu są przyjazne dla środowiska i użytkowników. Charakteryzują się niską zawartością LZO (lotnych związków organicznych), spełniając tym samym normy ekologiczne obowiązujące w Unii Europejskiej.
Wodne farby akrylowe szybko schną. Przy standardowych warunkach (20°C, 60% wilgotności) są pyłosuche po około 30 minutach, a kolejną warstwę można nakładać po 2–4 godzinach. Dobrze przylegają do podłoży porowatych takich jak surowe drewno, a dzięki drobnocząsteczkowej strukturze penetrują warstwę wierzchnią materiału, zapewniając dobrą przyczepność i trwałość powłoki malarskiej.
Niektóre formulacje zawierają dodatki poprawiające odporność powłoki na mikroorganizmy, np. środki grzybobójcze. Jak malować drewno? Takie farby można nanosić zarówno pędzlem lub wałkiem, jak i natryskowo, a po utwardzeniu tworzą matowe lub półmatowe wykończenie odporne na ścieranie oraz nieestetyczne łuszczenie.
Z kolei farby rozpuszczalnikowe (najczęściej alkidowe) cechują się głębszym wnikaniem w strukturę drewna. Wynika to z zastosowania organicznych rozpuszczalników takich jak benzyna lakowa, ksylen lub żywice ftalowe. Dzięki temu uzyskuje się silniejsze zespolenie powłoki z podłożem, co bezpośrednio przekłada się na trwałość warstwy ochronnej. Alkidowe spoiwa są tworzone przez kondensację alkoholi i kwasów organicznych, a ich struktura zapewnia wysoką odporność na uszkodzenia mechaniczne, uderzenia, ścieranie oraz cykliczne zmiany temperatury i wilgotności.
Farby tego typu mają właściwości hydrofobowe. Tworzą barierę dla wody, skutecznie chroniąc drewno przed nasiąkaniem i degradacją biologiczną. Dodatki biobójcze zawarte w farbach rozpuszczalnikowych obejmują związki czynne (IPBC lub permetryna), które zabezpieczają drewno przed rozwojem pleśni, grzybów domowych i szkodników drewna.
Filtry UV, zwykle oparte na tlenkach metali (np. dwutlenek tytanu, tlenek cynku), absorbują promieniowanie słoneczne i opóźniają fotodegradację ligniny, wydłużając tym samym trwałość koloru. Środki antyspieniające, takie jak silikony lub alkohole etoksylowane, stabilizują strukturę farby i zapobiegają tworzeniu się pęcherzyków powietrza podczas mieszania oraz aplikacji.
Farby alkidowe mają długi czas schnięcia (zwykle 6–12 godzin do tzw. dotykowego wyschnięcia), ale w zamian tworzą bardzo trwałą powłokę odporną na warunki atmosferyczne. W wersjach wysokopołyskowych zapewniają dużą odporność na zabrudzenia i są łatwe w czyszczeniu. Ze względu na zawartość LZO należy ich używać wyłącznie w dobrze wentylowanych pomieszczeniach lub na zewnątrz i przy użyciu środków ochrony osobistej podczas malowania.
Aby farba dobrze przylegała do powierzchni i spełniała swoje funkcje ochronne, drewno należy odpowiednio przygotować. Najpierw ocenia się stan materiału. Powierzchnia musi być zdrowa, bez oznak gnicia, pleśni i uszkodzeń biologicznych. W razie potrzeby trzeba usunąć porażone fragmenty lub zabezpieczyć drewno odpowiednim środkiem grzybobójczym.
Kolejnym krokiem jest dokładne oczyszczenie powierzchni z zabrudzeń, tłustych plam, kurzu i resztek starej farby lub lakieru. Można to zrobić mechanicznie za pomocą papieru ściernego, szczotki drucianej lub szlifierki (aż do uzyskania jednolitej matowej struktury). Jeśli drewno było wcześniej impregnowane lub pokryte powłoką, należy usunąć wszelkie łuszczące się fragmenty i zmatowić powierzchnię, aby poprawić przyczepność nowej warstwy.
Szczególną uwagę należy zwrócić na narożniki i krawędzie, które powinny być lekko zaokrąglone, ponieważ ostre krawędzie utrudniają równomierne rozprowadzenie farby i są bardziej narażone na łuszczenie. Po szlifowaniu powierzchnię trzeba starannie odpylić, najlepiej używając odkurzacza lub wilgotnej szmatki, i pozostawić do całkowitego wyschnięcia. Wilgotność drewna przed malowaniem nie powinna przekraczać 15%.
Sprawdź farby do drewna dostępne w naszym sklepie Koszyk Stolarza.
Jeśli drewno jest surowe i nie było wcześniej zabezpieczane, warto rozważyć nałożenie impregnatu lub warstwy podkładowej. Jest to szczególnie ważne w przypadku używania farb rozpuszczalnikowych. Powierzchnia jest gotowa do malowania, jeśli jest równa, sucha i czysta. Jak malować drewno? Do aplikacji farby można wykorzystać pędzel, wałek lub metodę natryskową (zgodnie z zaleceniami producenta).
Czym malować drewno wewnątrz i na zewnątrz? Farby wodne do drewna to łatwe w użyciu i przyjazne dla środowiska rozwiązanie. Szybko schną, zawierają minimalne ilości lotnych związków organicznych (LZO) i nie wydzielają drażniącego zapachu. Dzięki żywicom akrylowym zapewniają elastyczną, trwałą powłokę odporną na wilgoć, promieniowanie UV i alkalia.
Alternatywą są farby rozpuszczalnikowe, które, choć wyróżniają się głębokim wnikaniem i dużą odpornością mechaniczną, zawierają szkodliwe substancje lotne i nie spełniają wysokich norm ekologicznych. Ich stosowanie wymaga dobrej wentylacji i środków ochrony osobistej, a pozostałości należy utylizować jako odpady niebezpieczne.
